Via Genua, een bijzonder portret van een bijzondere stad
door Miriam · 7 februari 2017
De in Genua woonachtige Nederlandse schrijver Ilja Leonard Pfeiffer heeft voor de VPRO een documentaire gemaakt over 'zijn' stad en een aantal van haar bijzondere inwoners: Via Genua. Over migranten, travestieten, gelukzoekers. In drie afleveringen laat hij een kant van de stad zien die voor menig toeristisch oog onbelicht blijft. Het is een indrukwekkend portret geworden.
Pfeiffer is verliefd op de stad. Ik kan dat wel begrijpen. Genua is niet per definitie een mooie stad. Maar ze palmt wel in. Ik ben vooral verliefd op de woorden die Ilja gebruikt om de stad te omschrijven waar ik mijn ware liefde vond. Dat deed hij in zijn boek La Superba en dat doet hij in dit drieluik.
Migratie
'Trotste dwingeland van de Middellandse Zee' noemt hij haar. En: 'De Noord-Italiaanse havenstad Genua, die met haar rug naar de rest van Europa ligt en met haar gezicht naar Afrika is gekeerd, is historisch gezien altijd al een knooppunt geweest van migratie.' Hij schept een beeld dat mij raakt. Ook ik associeer Genua met migratie, met reizen. Mijn grootouders van moeders kant groeiden op in Nederlands-Indië en gingen in Genua van boord om vandaar met de trein verder te reizen naar Rotterdam. Mijn Andrea, geboren en getogen in Genua, werd door zijn werkgever naar Rotterdam gestuurd. Hij wilde niet weg uit zijn stad. We ontmoetten elkaar in Nederland en hij bleef.
De een komt, de ander gaat. De een moet, de ander wil. Ilja is daar omdat hij daarvoor kiest. Dat geldt niet voor iedereen. In zijn documentaire laat hij bijzondere mensen aan het woord: een Marokkaan die bij een auto-ongeluk een arm is kwijtgeraakt, een Napolitaanse straatverkoper die al jaren in Genua woont. Ook hij is een migrant. 'Maar dat zijn landgenoten,' vertelt een van de straatschoonmaaksters uit de eerste aflevering. 'Nu zijn er vooral gekleurde mensen, gente di colore.'
Op een dag loop ik door de steegjes op weg naar een afspraak. Ik heb haast. Als ik de zoveelste hoek omsla, sta ik oog in oog met de Marokkaanse winkelier uit Ilja's documentaire. 'Ciao!' roep ik zonder erbij na te denken. Hij lacht naar me. Zijn ogen lachen. 'Come stai?' vraagt hij alsof we elkaar al jaren kennen. Hij pakt m'n hand en geeft me de twee Italiaanse kussen op mijn wangen. 'Sorry,' verontschuldig ik mij. 'Je kent mij helemaal niet. Je hebt zo'n bekend gezicht, omdat je op de Nederlandse televisie was.' Hij vindt het nogal vermakelijk. Wanneer ik doorloop, roept hij: 'Ciao bella!' Ingeburgerd is hij zeker.
Afrika
Ilja: 'Je zou wellicht in de illusie kunnen verkeren dat dit Europa is. Maar je vergist je, goede vriend. Dit is Afrika.' Er is een hoofdrol weggelegd voor de Via di Pré, een steeg die parallel loopt aan de zee en niet alleen donker is vanwege het ontbreken van zonlicht. Er branden 's avonds genoeg lampen. Soms vergeet je dat je buiten bent. Ik heb me nooit onveilig gevoeld in Genua. Toch zijn er delen van de stad waar je beter niet kunt komen. De stad heeft door de jaren heen een flinke make-over gehad. Waar nu de barretjes en restaurantjes zitten, zijn altijd mensen. Daar kun je rustig komen. De stille stukken kun je beter vermijden. Ilja vraagt zich af waarom hij altijd zo snel doorloopt. Omdat er zoveel donkere mensen zijn? Misschien toch wel.
De donkere mensen van Genua horen ook bij ons verhaal, van Andrea en mij. In mei 2013 trouwden we in Genua. Het regende pijpenstelen. De fotograaf maakte deze foto:
Via Genua
Ik weet niet wie die jongen is of waar hij vandaan komt, maar hij staat in ons trouwalbum. We zijn vaak snel met ons oordeel. Over migranten, over mensen die anders zijn. Maar meestal kennen we hun verhaal niet eens. Ilja gaat daarnaar op zoek. Hij gaat met de mensen in gesprek. Met de moslims over de prostituees, met de Genuezen over hun nieuwe stadsgenoten. Het is een prachtig portret, ik heb ervan genoten. Van Ilja's verhalen, van zijn indringende stem, van hoe hij nonchalant het Genuese stopwoord belin laat vallen. Hij kent de stad goed. Ben je nog nooit in Genua geweest? Neem dan hier alvast een kijkje.
