Luca, een heerlijke Italiaanse animatiefilm

Disney Pixar maakte een schitterende animatiefilm die zich afspeelt in Italië: Luca, een heerlijke zomerfilm vol kleur en zon, waar je ongetwijfeld meteen vrolijk van wordt. Het decor is overduidelijk gebaseerd op de pastelkleurige stadjes van de noordwestelijke regio Liguria. Op zich niet zo gek, aangezien de regisseur, Enrico Casarosa, uit Genua komt. De film is dan ook eerder een Ligurische film dan een Italiaanse, met elementen die misschien niet eens alle Italianen zullen herkennen.

Doordat we lange tijd niet naar Italië konden, keek ik reikhalzend uit naar deze film. De animatie zorgt voor een onmiddellijk Italië-gevoel. Met die fijne Italiaanse muziek en de ietwat clichématige elementen waren we meteen even daar. In Liguria werd de film met veel bombarie onthaald. Nooit eerder had de regio zo'n grote hoofdrol in een Disneyfilm.

Namen en verwijzingen

De film speelt zich af in het fictieve dorpje Portorosso (rode haven). Meteen in het begin verschijnt er een kaart in beeld waarop het dorpje aan de Mar Ligure, de Ligurische zee, ligt, naast een van de Cinque Terre, Corniglia. De namen van de pleinen, straten en winkels verwijzen allemaal op hun eigen manier naar de regio. Zo is er een Via Piaggio, vernoemd naar de uitvinder van de Vespa, die oorspronkelijk uit Genua kwam. Alberto en Luca zijn allebei verliefd op de Vespa, volgens Alberto het mooiste wat een mens ooit heeft gemaakt. Verder is het centrale plein vernoemd naar Italo Calvino, is er een Via Revello (een ode aan de bekende focacceria van Camogli) en een bar Pittaluga (bekende Genuese achternaam). Een feest van herkenning voor wie vaak in Liguria komt dus.

Luca en zijn vrienden

De hoofdpersoon heet Luca Paguro. Hij is een zeemonster, zoals zijn naam verraadt (paguro betekent heremietkreeft). Hij leeft in de zee en mag van zijn ouders niet aan het wateroppervlak komen. Wanneer hij op het land komt verandert hij namelijk in een gewone jongen. Daar komt hij pas achter wanneer hij Alberto Scorfano ontmoet. Alberto is net als hij een zeemonster (scorfano betekent schorpioenvis), maar omdat hij geen ouders heeft die op hem letten, gaat hij zijn eigen gang. Samen beleven ze de zomer van hun leven. Op het land.

Alberto en Luca gaan op weg naar de bewoonde wereld, waar ze Giulia leren kennen. Giulia Marcovaldo is vernoemd naar het literaire personage Marcovaldo van de Ligurische schrijver Italo Calvino (geboren in San Remo). Giulia heeft een kat, Machiavelli, die volgens sommigen zou zijn geïnspireerd op de grumpy cat Seppia die altijd ligt de luieren in de Genuese wijk Boccadasse. Al zegt de regisseur zelf dat hij zich heeft laten inspireren door Don Vito Corleone uit The Godfather. De omaatjes met wie de twee vrienden meteen bij aankomst in het dorp een aanvaring hebben schijnen ook echt te bestaan. En Luca zelf is natuurlijk gebaseerd op de regisseur, die zijn zomers altijd doorbracht in de Cinque Terre, en Alberto op diens beste vriend.

Eten en woordgrappen

De ijszaak op het plein is vernoemd naar San Giorgio (Sint-Joris), de belangrijke beschermheilige van de stad Genua. IJs mag natuurlijk niet ontbreken in een Italiaanse kinderfilm. De jongens vinden het dan ook erg lekker. Minstens zo lekker als pasta met pesto. Pasta speelt ook een eigen rol in de film. De triatlon waaraan de twee willen meedoen om geld te winnen voor een Vespa is - zoals Giulia stelt - een slopende traditionele Italiaanse triatlon: zwemmen, fietsen en het eten van pasta. Het allerleukste detail van de hele film vond ik toch wel het bord pasta: typische trenette al pesto, mét sperziebonen en stukjes aardappel. Alberto verslindt de maaltijd met zijn handen en leert van Giulia dat je pasta met een vork eet. En uiteraard zit er ook in Portorosso een focacceria.

In de Engelse en Nederlandse versie wordt ook ene beetje Italiaans gesproken. Woorden als grazie, buongiorno, ciao, per favore, pescheria en uitroepen als santa mozzarella! zorgen voor een fijn Italiaans sfeertje. Maar er zit ook dialect verborgen in de film. In het dorp komen de jongens langs een monteursbedrijf dat Vespa's verkoopt. De oplettende kijker ziet daar een bord hangen met 'Gomme Ravatti'. Gomme zijn banden en ravatti is in dialect zowel een prulletje als een slecht verzorgd iemand. Ook hangt er een bordje met paciugo, dialect voor pasticcio (zooitje, knoeiboel).

Wel was er wat (komisch ironisch) commentaar vanuit de Genuezen, omdat het meest bekende stopwoordje - belin - nergens valt. Maar ja, dat is gewoon een ander woord voor het mannelijk geslachtsdeel en dat past wellicht niet zo goed bij Disney.